استاندارد ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آب آشامیدنی

استاندارد ملی شماره ۱۰۵۳ با عنوان ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آب آشامیدنی مشخصاً برای آب آشامیدنی که از طریق شبکه‌های لوله‌کشی عمومی (شهری و روستایی) توزیع می‌شود، کاربرد دارد. همچنین شامل آب توزیع شده توسط تانکر یا شیرهای برداشت عمومی و آب در شرایط اضطراری است. این استاندارد برای آب‌های بسته‌بندی شده، آب معدنی طبیعی، آب‌های مورد استفاده برای مصارف خاص بهداشتی (مگر اینکه حدود این استاندارد را رعایت کنند) و آب‌های نمک‌زدایی شده در سامانه‌های صنعتی و خانگی (که استانداردهای ۲۲۰۷۵ و ۲۲۰۷۶ دارند) کاربرد ندارد. هدف اصلی آن تعیین ویژگی‌ها و حدود مجاز فیزیکی و شیمیایی برای اطمینان از سلامت آب آشامیدنی است.

طبق جدول ۱ این استاندارد، ویژگی‌های فیزیکی کلیدی و حدود مجاز آن‌ها عبارتند از:
رنگ: حداکثر ۱۵ واحد پلاتین-کبالت (TCU).
بو: حداکثر ۳ در عدد آستانه بو (TON).
مقدار pH: بین ۶/۵ تا ۸/۵.
کدورت: باید مطابق استاندارد ملی ۱۰۱۱ (ویژگی‌های میکروبی) باشد که معمولاً زیر ۱ و حداکثر ۴ واحد NTU را مجاز می‌داند.
ویژگی‌های ظاهری: آب باید فاقد هرگونه مواد خارجی قابل رؤیت با چشم غیرمسلح (مانند ماسه، روغن و…) باشد.

جداول ۲ و ۳ استاندارد ۱۰۵۳ حدود مجاز برای بسیاری از پارامترهای شیمیایی را تعیین کرده است. برخی از موارد مهم عبارتند از (مقادیر به میلی‌گرم بر لیتر مگر آنکه ذکر شده باشد):
سختی کل (بر حسب CaCO3): حداکثر ۳۰۰ (در شرایط فقدان منابع با کیفیت، تا ۵۰۰ مجاز است).
کلراید (Cl): حداکثر ۲۵۰ (در شرایط فقدان منابع با کیفیت، تا ۶۰۰ مجاز است).
سولفات (SO4): حداکثر ۲۵۰ (در شرایط فقدان منابع با کیفیت، تا ۵۰۰ مجاز است).
نیترات (NO3): حداکثر ۵۰.
فلوراید (F): حداکثر ۱/۵.
آرسنیک (As): حداکثر ۰.۰۱ (۱۰ میکروگرم بر لیتر).
سرب (Pb): حداکثر ۰.۰۱ (۱۰ میکروگرم بر لیتر).
جیوه (معدنی): حداکثر ۰.۰۰۶ (۶ میکروگرم بر لیتر).
کل مواد جامد محلول (TDS): حداکثر ۱۰۰۰ (در شرایط فقدان منابع با کیفیت، تا ۱۵۰۰ مجاز است).

استاندارد ملی شماره ۱۰۵۳ با ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آب آشامیدنی به تفصیل به آلاینده‌های آلی می‌پردازد: عامل‌های ریزآلاینده آلی (جدول ۴): شامل ترکیباتی مانند بنزن، تولوئن، استایرن، برخی حلال‌های کلرینه (مانند تتراکلرواتن، تری‌کلرواتن) و … با تعیین حداکثر مقدار مجاز برای هر کدام. باقیمانده آفت‌کش‌ها (جدول ۵): حدود مجاز برای تعداد زیادی از آفت‌کش‌های رایج (علف‌کش‌ها، حشره‌کش‌ها، قارچ‌کش‌ها) را مشخص کرده است. گندزداها و محصولات جانبی گندزدایی (جداول ۶ و ۷): حدود مجاز برای کلر آزاد باقیمانده و همچنین محصولات جانبی حاصل از گندزدایی با کلر یا ازن (مانند تری‌هالومتان‌ها، برومات، کلرات، کلریت و…) را تعیین نموده است.

بخش ۴-۳ استاندارد ۱۰۵۳ به ویژگی‌های پرتوزایی آب آشامیدنی می‌پردازد. این استاندارد یک حد غربالگری اولیه برای پرتوزایی ذرات آلفای کل (۰/۵ بکرل بر لیتر) و پرتوزایی ذرات بتای کل (۱ بکرل بر لیتر) تعیین کرده است (جدول ۸). در صورتی که نتایج اندازه‌گیری از این حدود غربالگری تجاوز کند، لازم است ارزیابی دقیق‌تری برای غلظت هسته‌های پرتوزای منفرد (مانند ایزوتوپ‌های اورانیوم، رادیوم، توریم، پلونیم، سرب-۲۱۰ و…) انجام شود که حدود مجاز برای هر یک از آن‌ها در جدول ۹ استاندارد ذکر شده است.