فرم‌های خوداظهاری در پایش آلودگی

آزمایشگاه معتمد، یک آزمایشگاه (دولتی، خصوصی یا تعاونی) است که صلاحیت آن برای انجام نمونه‌برداری و اندازه‌گیری آلاینده‌های محیط زیستی توسط سازمان حفاظت محیط زیست تأیید شده است. برای دریافت گواهینامه، آزمایشگاه باید فرم درخواست را تکمیل کرده، مدارک و مستندات لازم (شامل اطلاعات فنی، تجهیزات، پرسنل، سوابق و اساسنامه) را ارائه دهد و پس از بررسی کارشناسی و بازدید، در صورت تأیید، مجوز فعالیت در حوزه‌های مشخص (مانند آب و پساب، خاک و پسماند، هوا و صدا، دستگاه‌های بی‌خطرساز) را دریافت کند.

این آزمایشگاه‌ها بر اساس حوزه فعالیتی که مجوز گرفته‌اند، طیف وسیعی از پارامترها را پایش می‌کنند که شامل پارامترهای فیزیکی، شیمیایی و میکروبی در آب و پساب (مانند BOD, COD, pH, فلزات سنگین، TSS)، پارامترهای مربوط به خاک و پسماند (مانند فلزات، هیدروکربن‌های نفتی، PCBها، pH, EC)، آلاینده‌های هوا و صدا (مانند SO2, NOx, CO, ذرات معلق، Leq) و همچنین شاخص‌های بیولوژیکی و شیمیایی برای پایش دستگاه‌های بی‌خطرساز می‌شود. لیست دقیق پارامترهای مورد تأیید هر آزمایشگاه در گواهینامه آن ذکر می‌گردد.

این فرم سندی است که در زمان انجام عملیات پایش آلودگی توسط آزمایشگاه معتمد در محل واحد صنعتی یا خدماتی (واحد مورد پایش) تکمیل و توسط نمایندگان هر دو طرف امضا می‌شود. این فرم شامل اطلاعاتی مانند تاریخ و ساعت ورود و خروج، نام آزمایشگاه و واحد، تعداد مکان‌های پایش شده در حوزه‌های مختلف (دودکش گاز، دودکش ذرات، پساب، دستگاه بی‌خطرساز، صوت و هوای محیط)، و در صورت عدم انجام پایش، علت آن و توضیحات تکمیلی است.

نظارت بر عملکرد آزمایشگاه‌های معتمد از طریق بازدیدهای دوره‌ای کارشناسان سازمان (دفتر پایش فراگیر یا ادارات کل استانی) انجام می‌شود. این نظارت شامل دو بخش است: ۱) نظارت در محل اندازه‌گیری (واحد صنعتی) برای بررسی نحوه عملکرد کارشناسان آزمایشگاه، وضعیت تجهیزات پرتابل، رعایت اصول نمونه‌برداری و ثبت داده‌ها، و ۲) بازدید از مکان آزمایشگاه معتمد برای بررسی صحت آدرس، مطابقت پارامترها و تجهیزات با گواهینامه، وضعیت پرسنل، سوابق کالیبراسیون، روش‌های کاری، مستندات قراردادها و نتایج پایش.

کالیبراسیون دقیق و منظم تجهیزات برای اطمینان از صحت و دقت نتایج اندازه‌گیری‌های محیط زیستی ضروری است و یکی از الزامات اصلی آزمایشگاه‌های معتمد محسوب می‌شود. طیف وسیعی از تجهیزات بسته به حوزه فعالیت نیاز به کالیبراسیون دوره‌ای (معمولاً سالیانه یا طبق دستورالعمل سازنده) دارند؛ از جمله: تجهیزات سنجش هوا و صدا (آنالایزرهای گاز، سنجش ذرات، صداسنج، کالیبراتورها)، تجهیزات شیمی (ترازو، کوره، آون، اسپکتروفتومتر، pH متر، EC متر، جذب اتمی، GC)، تجهیزات بیولوژی و آماده‌سازی نمونه (انکوباتور، اتوکلاو، بن ماری، فریز درایر) و غیره.