مدیریت اجرایی پسماندهای صنعتی و معدنی

بر اساس ماده ۱ این ضوابط، پسماند صنعتی و معدنی به کلیه پسماندهای ناشی از فعالیت‌های صنعتی و معدنی و امثال آن گفته می‌شود. این پسماندها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: الف) پسماند صنعتی و معدنی (غیر ویژه): پسماندهای عادی ناشی از این فعالیت‌ها مانند براده‌ها، سرباره‌ها و لجن‌های صنعتی عادی. ب) پسماند صنعتی و معدنی ویژه: پسماندهایی که به دلیل داشتن حداقل یکی از خواص خطرناک (مانند سمیت، بیماری‌زایی، قابلیت انفجار، اشتعال، خورندگی و…) نیاز به مدیریت خاص دارند.

طبق ماده ۶ ضوابط و روش‌های مدیریت اجرایی پسماندهای صنعتی و معدنی، مسئولیت اصلی مدیریت اجرایی کلیه پسماندهای صنعتی و معدنی (اعم از عادی و ویژه)، از مرحله تولید تا دفع نهایی، بر عهده واحد تولیدکننده پسماند است. تولیدکننده می‌تواند بخش‌هایی از این عملیات را به اشخاص حقیقی یا حقوقی واجد صلاحیت واگذار کند، اما مسئولیت نهایی همچنان با اوست.

ماده ۱۴ به الزامات نگهداری می‌پردازد. پسماندهای صنعتی و ویژه نباید بیش از شش ماه در محل نگهداری شوند. محل نگهداری باید ایمن باشد و مانع آلودگی محیط شود. طبق ماده ۱۳، این پسماندها باید در ظروف مخصوص و مناسب (با قابلیت حمل، سازگار با محتویات، مستحکم و دارای درب) و با برچسب‌گذاری دقیق نگهداری شوند. همچنین تفکیک پسماندهای ناسازگار از یکدیگر ضروری است.

حمل و نقل پسماندهای ویژه صنعتی و معدنی تابع مقررات خاصی است. طبق ماده ۲۰، این امر باید مطابق با “آیین‌نامه اجرایی حمل و نقل جاده‌ای مواد خطرناک” و اصلاحات بعدی آن و همچنین “استاندارد ملی بسته‌بندی و حمل و نقل مواد خطرناک به شماره ۲۹۲۵” انجام شود. استفاده از متصدیان حمل و نقل دارای مجوز و ارائه بارنامه معتبر الزامی است (ماده ۱۵ و تبصره‌های آن).

دفع به عنوان آخرین گزینه مطرح است. اولویت اصلی در مدیریت این پسماندها، بر اساس ماده ۱۰، کاهش تولید پسماند از مبدأ از طریق اصلاح فرآیندها و به‌کارگیری فناوری‌های پاک‌تر است. اولویت‌های بعدی به ترتیب شامل استفاده مجدد، بازیافت مواد، بازیافت انرژی (مانند پسماندسوزی استاندارد یا گازی‌سازی) و در نهایت دفع بهداشتی و ایمن پسماندهای غیرقابل بازیافت در محل‌های مجاز تعیین شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست است.