قانون مدیریت پسماندها

طبق ماده ۲ این قانون، پسماند به مواد جامد، مایع و گاز (غیر از فاضلاب) گفته می‌شود که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم حاصل فعالیت انسان بوده و از نظر تولیدکننده، زائد تلقی می‌شود. این قانون پسماندها را به پنج گروه اصلی تقسیم می‌کند:
الف) پسماندهای عادی: پسماندهای روزمره خانگی و نخاله‌های ساختمانی در شهر و روستا.
ب) پسماندهای پزشکی (بیمارستانی): پسماندهای عفونی و زیان‌آور مراکز بهداشتی و درمانی.
ج) پسماندهای ویژه: پسماندهایی که به دلیل داشتن خواص خطرناک (سمی، بیماری‌زا، قابل انفجار، خورنده و…) نیاز به مدیریت خاص دارند (شامل بخشی از پسماندهای پزشکی، صنعتی و کشاورزی).
د) پسماندهای کشاورزی: مانند فضولات، لاشه حیوانات و محصولات فاسد شده.
ذ) پسماندهای صنعتی: پسماندهای ناشی از فعالیت‌های صنعتی، معدنی، پالایشگاهی و نیروگاهی.

ماده ۷ قانون مدیریت پسماندها، مسئولیت‌ها را به این صورت تفکیک کرده است:
الف) پسماندهای عادی (غیرصنعتی و غیرویژه): در شهرها بر عهده شهرداری‌ها، در روستاها بر عهده دهیاری‌ها و در خارج از حوزه این دو، بر عهده بخشداری‌ها است.
ب) پسماندهای صنعتی و ویژه: مدیریت اجرایی این پسماندها بر عهده تولیدکننده آن‌ها خواهد بود. اگر این پسماندها به پسماند عادی تبدیل شوند، مدیریتشان به عهده شهرداری، دهیاری یا بخشداری مربوطه خواهد بود.
ج) پسماندهای پزشکی و کشاورزی: ضوابط و روش‌های مدیریت اجرایی آن‌ها توسط سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری وزارتخانه‌های مربوطه (بهداشت، جهاد کشاورزی و…) تدوین می‌شود (ماده ۱۱).

این قانون الزامات متعددی را تعیین می‌کند، از جمله:
رعایت کلیه مقررات و سیاست‌های قانون (ماده ۱).
اقدام برای کاهش تولید پسماند و تسهیل بازیافت (ماده ۴).
تضمین سلامت، بهداشت و ایمنی عوامل اجرایی تحت نظارت (ماده ۵).
برنامه‌ریزی و اجرای جداسازی پسماندهای عادی در مبدأ (ماده ۹).
رعایت ضوابط و روش‌های مصوب برای مدیریت اجرایی پسماندها (ماده ۱۱).
خودداری از نگهداری، مخلوط کردن، جمع‌آوری، حمل و نقل، خرید و فروش، دفع، صدور و تخلیه غیرمجاز پسماندها (ماده ۱۶).
به حداقل رساندن پسماندهای ویژه از طریق بهینه‌سازی فرآیند و بازیافت (ماده ۱۵).

بله. این قانون تأکید ویژه‌ای بر مدیریت پسماندهای ویژه و پزشکی دارد:
الف) پسماندهای پزشکی: مخلوط کردن آن‌ها با سایر پسماندها، تخلیه و پخش در محیط، و فروش، استفاده یا بازیافت آن‌ها مطلقاً ممنوع است (ماده ۱۳).
ب) پسماندهای ویژه: این پسماندها نیاز به مراقبت ویژه دارند (تعریف در ماده ۲). نقل و انتقال برون‌مرزی آن‌ها تابع مقررات کنوانسیون بازل و نظارت سازمان محیط زیست است و نقل و انتقال درون‌مرزی آن‌ها نیز تابع آیین‌نامه اجرایی خاص خود می‌باشد (ماده ۱۴). تولیدکنندگان موظفند این پسماندها را به حداقل برسانند (ماده ۱۵).

قانون برای متخلفین مجازات‌هایی در نظر گرفته است:
الف) نگهداری، حمل، دفع و… غیرمجاز (ماده ۱۶): جزای نقدی (برای بار اول از ۵۰۰ هزار تا ۱۰۰ میلیون ریال برای پسماند عادی، و از ۲ میلیون تا ۱۰۰ میلیون ریال برای سایر پسماندها). در صورت تکرار جرم، مجازات هر بار دو برابر می‌شود.
ب) تخلف از ماده ۱۳ (پسماند پزشکی): جزای نقدی از ۲ میلیون تا ۱۰۰ میلیون ریال، با دو برابر شدن حداکثر مجازات در صورت تکرار.
ج) تخلف از ماده ۱۴ (کنوانسیون بازل): الزام به اعاده پسماند به کشور مبدأ یا معدوم‌سازی تحت نظارت سازمان محیط زیست با هزینه متخلف (ماده ۱۷).
د) ایجاد خطر فوری (ماده ۱۸): الزام به توقف فوری فعالیت و رفع آلودگی و پاکسازی محیط.
ه) خسارت (ماده ۱۹): علاوه بر جریمه، پرداخت خسارت به اشخاص یا جبران خسارت وارده به دستگاه مسئول.
و) تخلیه در مکان غیرمجاز با خودرو (ماده ۲۰): توقیف خودرو از یک تا ده هفته.