کنوانسیون ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوا
عنوان کامل: کنوانسیون ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوا
مرجع تصویب: سازمان ملل متحد
تاریخ تصویب: ۱ فروردین ۱۳۷۱
کنوانسیون ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوا (United Nations Framework Convention on Climate Change) که به اختصار UNFCCC نیز نامیده می‌شود، معاهده‌ای بین‌المللی درباره محیط زیست جهت مبارزه با تداخل خطرناک انسان در سیستم آب و هوا است که توسط بخش محیط زیست و توسعه سازمان ملل متحد اداره می‌شود. هدف این معاهده، پایدارسازی مقدار گازهای گلخانه‌ای در جو زمین برای جلوگیری از مشکلات آتی آب و هوایی در جهان است.
توجه: فایل پیوست، متن این کنوانسیون به زبان انگلیسی است.
کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییر اقلیم (UNFCCC) چیست؟
این کنوانسیون یک معاهده بین‌المللی است که در سال ۱۹۹۲ به امضا رسید و هدف اصلی آن، ایجاد چارچوبی برای همکاری جهانی جهت مقابله با تغییرات آب و هوایی ناشی از فعالیت‌های انسانی است. در این سند، کشورها (اعضا) اذعان می‌کنند که تغییر اقلیم یک نگرانی مشترک برای بشریت است و افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای در جو توسط انسان، اثر گلخانه‌ای طبیعی را تشدید کرده و منجر به گرمایش بیشتر کره زمین می‌شود.
هدف نهایی کنوانسیون تغییر اقلیم چیست؟
طبق ماده ۲ این کنوانسیون، هدف نهایی، تثبیت غلظت گازهای گلخانه‌ای در اتمسفر در سطحی است که از «تداخل خطرناک انسان‌زاد با سیستم اقلیمی» جلوگیری کند. این سطح باید در یک بازه زمانی کافی حاصل شود تا به اکوسیستم‌ها اجازه دهد به طور طبیعی با تغییر اقلیم سازگار شوند، تولید مواد غذایی تهدید نشود و توسعه اقتصادی به شیوه‌ای پایدار ادامه یابد.
اصول اساسی کنوانسیون UNFCCC کدامند؟
ماده ۳ کنوانسیون اصول راهنمای اقدامات اعضا را بیان می‌کند. مهم‌ترین این اصول عبارتند از: حفاظت از سیستم اقلیمی برای نسل‌های حال و آینده بر اساس «انصاف» و «مسئولیت‌های مشترک اما متفاوت» (CBDR)؛ لزوم پیشگامی کشورهای توسعه‌یافته در مقابله با تغییر اقلیم؛ توجه به نیازها و شرایط خاص کشورهای در حال توسعه، به‌ویژه کشورهای آسیب‌پذیر؛ اتخاذ «تدابیر پیشگیرانه» حتی در صورت عدم قطعیت کامل علمی؛ و اطمینان از مقرون‌به‌صرفه بودن اقدامات.
تعهدات اصلی همه کشورهای عضو کنوانسیون UNFCCC چیست؟
بر اساس ماده ۴، بند ۱، همه اعضا، با در نظر گرفتن مسئولیت‌ها و شرایط متفاوت خود، متعهد به انجام اقداماتی کلی هستند، از جمله: تهیه و به‌روزرسانی دوره‌ای «سیاهه ملی انتشار» گازهای گلخانه‌ای؛ تدوین و اجرای برنامه‌های ملی برای کاهش انتشار (Mitigation) و سازگاری (Adaptation) با تغییر اقلیم؛ ترویج و همکاری در توسعه و انتقال فناوری‌های سازگار با اقلیم؛ مدیریت پایدار، حفاظت و تقویت «جاذب‌ها و مخازن» گازهای گلخانه‌ای (مانند جنگل‌ها)؛ همکاری در زمینه سازگاری؛ و ترویج تحقیقات، آموزش و آگاهی عمومی.
آیا تعهدات کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه در کنوانسیون UNFCCC متفاوت است؟
بله. یکی از اصول کلیدی کنوانسیون، «مسئولیت‌های مشترک اما متفاوت» است. در حالی که همه کشورها تعهدات عمومی دارند (مندرج در ماده ۴ بند ۱)، کشورهای توسعه‌یافته (مندرج در پیوست ۱ کنوانسیون) تعهدات مشخص‌تری برای محدود کردن انتشار گازهای گلخانه‌ای و ارائه گزارش‌های دقیق‌تر دارند (ماده ۴ بند ۲). علاوه بر این، کشورهای توسعه‌یافته ثروتمندتر (مندرج در پیوست ۲) متعهد به ارائه منابع مالی جدید و اضافی و انتقال فناوری به کشورهای در حال توسعه برای کمک به آن‌ها در اجرای تعهداتشان و سازگاری با تغییر اقلیم هستند (ماده ۴ بندهای ۳، ۴ و ۵).