مدیریت اجرایی پسماندهای صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
عنوان کامل: ضوابط و روش‌های مدیریت اجرایی پسماندهای صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
مرجع تصویب: شورای عالی حفاظت محیط زیست
تاریخ تصویب: ۶ بهمن ۱۳۹۹
شورای عالی حفاظت محیط زیست کشور در جلسه ۶ بهمن ۱۳۹۹ به استناد ماده ۱۱ قانون مدیریت پسماندها (مصوب سال ۱۳۸۳)، ضوابط و روش‌های مدیریت اجرایی پسماندهای صنایع نفت، گاز و پتروشیمی را تصویب نمود.
پسماند صنایع نفت، گاز و پتروشیمی شامل چه موادی می‌شود؟
طبق ماده ۱ این ضوابط، پسماند صنایع نفت، گاز و پتروشیمی به کلیه پسماندهای صنعتی تولید شده در مراحل مختلف اکتشاف، حفاری، استخراج، فرآوری، پالایش، انتقال، ذخیره، صادرات، واردات و توزیع مواد هیدروکربوری اطلاق می‌شود. این پسماندها ممکن است دارای خواص خطرناک (مانند سمیت، بیماری‌زایی، قابلیت انفجار، اشتعال یا خورندگی) باشند و در این صورت به عنوان پسماند ویژه طبقه‌بندی شده و نیاز به مدیریت خاص دارند. پسماندهای غیر صنعتی (مانند پسماندهای پزشکی یا کشاورزی) که در این واحدها تولید می‌شوند، مشمول این ضوابط نیستند و تابع قوانین مربوط به خود می‌باشند.
مسئولیت اصلی مدیریت اجرایی پسماندهای صنایع نفت، گاز و پتروشیمی بر عهده کیست؟
بر اساس ماده ۵ ضوابط و روش‌های مدیریت اجرایی پسماندهای صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، مسئولیت اصلی مدیریت اجرایی کلیه پسماندهای صنعتی و ویژه تولید شده در این صنایع، مستقیماً بر عهده واحد تولیدکننده پسماند است. تولیدکننده می‌تواند تمام یا بخشی از عملیات مدیریت اجرایی (مانند حمل و نقل یا دفع) را به اشخاص حقیقی یا حقوقی واجد صلاحیت واگذار کند، اما مسئولیت نهایی همچنان بر عهده تولیدکننده خواهد بود.
اولویت‌های اصلی در مدیریت پسماندهای صنایع نفت، گاز و پتروشیمی چیست؟
دفع آخرین راهکار است. ماده ۱۰ بر اولویت اقدامات کاهشی و مدیریتی تأکید دارد. تولیدکنندگان موظفند در فرآیندها و خطوط تولید خود اقداماتی را انجام دهند که منجر به کاهش تولید پسماند شود (مثلاً اصلاح فرآیند، استفاده از فناوری‌های پاک‌تر). اولویت‌های بعدی شامل استفاده مجدد، بازیافت مواد ارزشمند، بازیافت انرژی (پسماندسوزی استاندارد) و در نهایت دفع بهداشتی و ایمن پسماندهای غیرقابل بازیافت است.
الزامات کلیدی برای نگهداری موقت پسماندهای ویژه نفتی قبل از حمل یا دفع چیست؟
ماده ۱۴ به الزامات نگهداری اشاره دارد. پسماندهای صنعتی و ویژه نفتی نباید بیش از شش ماه در محل نگهداری شوند. محل نگهداری باید به گونه‌ای باشد که مانع ایجاد یا انتشار آلودگی شود. همچنین طبق ماده ۱۳، این پسماندها باید در ظروف مخصوص با ویژگی‌هایی مانند قابلیت حمل آسان، سازگاری با محتویات، استحکام کافی و درب مناسب نگهداری شوند و برچسب‌گذاری دقیق داشته باشند.
حمل و نقل پسماندهای ویژه صنایع نفت، گاز و پتروشیمی تابع چه مقرراتی است؟
طبق ماده ۱۵ این ضوابط، حمل و نقل درون‌مرزی پسماندهای ویژه تولیدی در این صنایع، باید کاملاً مطابق با “آیین‌نامه اجرایی حمل و نقل جاده‌ای مواد خطرناک” (مصوب ۱۳۸۰ و اصلاحات بعدی آن) و همچنین “استاندارد ملی بسته‌بندی و حمل و نقل مواد خطرناک به شماره ۲۹۲۵” انجام شود. استفاده از متصدیان حمل و نقل دارای مجوز و رعایت کلیه الزامات ایمنی و اسنادی در این زمینه ضروری است.